Firmy na całym świecie przechodzą gruntowną i dynamiczną rewolucję. W dużej mierze wywołują ją nowe technologie, zmiany w postrzeganiu prowadzenia firmy czy wydarzenia ze świata. Obecnie pracownicy jeszcze bardziej potrzebują rozwiązań, które pozwolą im na rozwój własnego potencjału i budowanie nowych kwalifikacji. Odpowiedź na powyższy rosnący problem stanowią coraz popularniejsze w Polsce programy mentoringowe. Ich skuteczność potwierdzają największe firmy z listy Fortune 500. Aż 70% z nich zdecydowało się na wdrożenie programów mentoringowych. Czym jest mentoring? Jak znaleźć odpowiedniego mentora? I co niesie za sobą efektywnie przeprowadzony mentoring?
Czym jest mentoring?
Mentoring to proces rozwoju osobistego, który w ostatnich latach zdobywa w naszym kraju coraz większą popularność. Jego głównym założeniem jest doskonalenie kompetencji mniej doświadczonych pracowników oraz kształtowanie ich ścieżki rozwojowej przy wsparciu dobranego mentora. Firmy często wykorzystują go jako element strategii HR. Ma on zapewnić zdobycie nowych doświadczeń i kompetencji zarówno mentorom, jak i mentee (osobom mentorowanym). Mentoring należy traktować również jako wartość dodaną dla biznesu. Efektywne przekazywanie wiedzy przekłada się na wydajność pracowników, zmniejszoną rotację w kadrach oraz przeciwdziała wypaleniu zawodowemu.
Założenia mentoringu są niezwykle proste i wykorzystywane właściwie już od tysięcy lat. Mentor, czyli ekspert z danego obszaru przekazuje swoją wiedzę i umiejętności w oparciu o własne doświadczenie zawodowe drugiej osobie, która przyjmuje rolę ucznia. Wszystko odbywa się w relacji jeden-na-jeden. Dzięki temu spotkania odpowiadają na potrzeby rozwojowe konkretnej osoby i uwzględniają zdobyte doświadczenie, umiejętności i wiedzę.
W mentoringu mogą brać udział nie tylko specjaliści, ale również dyrektorzy, prezesi czy właściciele firm. Proces dzielenia się wiedzą jest przeważnie długotrwały i może zająć od kilku miesięcy do nawet kilka lat. Osoby decydujące się na mentoring muszą wziąć ten element pod uwagę i podjąć samodzielnie decyzję o dołączeniu do programu. Ze względu na czas trwania całego procesu, ważne jest, aby dobrać odpowiedniego mentora i dostosować się do oczekiwań uczniów.
Sukces mentoringu w firmach i organizacjach
Badania z ostatnich lat oraz rosnące zainteresowanie zjawiskiem mentoringu wskazują, że firmy coraz mocniej dostrzegają korzyści płynące z przekazywania wiedzy w relacji mistrz-uczeń. National Mentoring Day podaje, że 97% ankietowanych ceni sobie wsparcie i rozwój, które uzyskali dzięki spotkaniom z mentorem. Również badane firmy wskazały, że w 67% przypadkach zaobserwowano wzrost produktywności w zespołach, które korzystały z programów mentorskich, co wynika z danych zebranych w raporcie mentorsme.
Mentoring w firmach może być przeprowadzany na dwa sposoby – poprzez zewnętrzne programy mentoringowe lub spotkania pracowników wewnątrz organizacji. Według raportu Association for Talent and Development, 57% badanych uznało, że programy mentorskie pozwoliły im w dużym stopniu osiągnąć swoje cele rozwojowe. Firmy często nieformalnie od lat wykorzystują doświadczonych pracowników w przekazywaniu wiedzy i doświadczenia, budując zaangażowanie i poziom współpracy wśród kadr. Jeśli mentoring przeprowadzany jest wewnątrz organizacji, mentor może dodatkowo przekazywać wiedzę techniczną lub porady w obszarze danego środowiska pracy.
Mentoring a coaching – różnice
Mentoring często bywa porównywany z coachingiem, co jest zdecydowanie mylnym spostrzeżeniem. Mimo pewnych wspólnych punktów, działania obu procesów są zupełnie odmienne i nie można ich postrzegać jako synonimów.
Coaching w głównej mierze bazuje na zadawaniu odpowiednich pytań, które mają pomóc w odnalezieniu zasobów i sił do wprowadzania zmian. Pozwala na umiejętne postrzeganie rzeczywistości oraz umiejętne reagowanie w różnych sytuacjach. Cały proces przypomina znacznie bardziej relację partnerską. Ma ona wesprzeć pracownika, zwiększyć jego samoocenę oraz zmotywować do działania. To, co jest również istotne, to umiejętności. Coach z góry zakłada, że pracownik posiada wymaganą wiedzę i umiejętności, a jedynie nie potrafi ich odpowiednio wykorzystać. Stawia w ten sposób na samodzielne szukanie rozwiązania, a nie dawanie gotowych rad.
Mentoring to natomiast układ działający w oparciu o relację nauczyciel-uczeń. Przekazując swoją wiedzę i umiejętności, mentor doradza, jak działać w określonych sytuacjach. Poza dzieleniem się własnym doświadczeniem, mentor ma za zadanie również wspieranie rozwoju poprzez wykorzystywanie najbardziej skutecznych narzędzi. Od początku do końca stanowi on rolę autorytetu i eksperta w danej dziedzinie, który przekazuje wiedzę w oparciu o własne błędy i doświadczenia.
Dlaczego mentoring jest ważny?
Mentoring przynosi korzyści nie tylko dla uczestnika programu, ale również samej organizacji. W pierwszym przypadku odpowiednio przeprowadzony mentoring wpływa na zmianę postrzegania samego siebie oraz środowiska pracy. Poza rozwojem zawodowym, ma on również znaczenie przy wprowadzaniu pozytywnych zmian w organizacjach.
Badania przeprowadzone przez CNBC w 2019r. pozwoliły stwierdzić, że w przypadku 71% pracowników mentoring miał znaczący wpływ na rozwój ich kariery zawodowej. Pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwach, w których praktykowany jest mentoring, awansują średnio pięć razy częściej niż osoby, które nie posiadają wsparcia mentora. Zwiększająca się różnorodność zatrudnienia na stanowiskach zarządczych to również wpływ zyskujących na popularności programach mentorskich.
Związek Pracodawców Polska Miedź od 6 lat organizuje programy mentorskie dla osób, które chcą rozwinąć swoje kompetencje i zasięgnąć rady przedsiębiorców z większym doświadczeniem. Z danych dotyczących całego okresu trwania program wynika, że aż 80% ankietowanych uznało swój udział w mentoringu za ważny w rozwoju ich kariery. W trakcie i po sesjach mentorskich uczestnicy uznali, że stali się bardziej otwarci na zmiany (84%), lepiej zarządzają swoim czasem (76%) i posiedli większą świadomość swoich silnych stron (76%).
Mentoring okazuje się niezwykle skuteczny nie tylko wśród specjalistów. Dużą potrzebę mentoringu odczuwają osoby zatrudnione na wysokich stanowiskach. Wynika to z faktu, że im wyżej awansujemy, tym zawęża się grono osób, z którymi można omawiać kolejne wyzwania. Odpowiednim mentorem będzie w tym przypadku osoba z poza organizacji, która posiada wieloletnie doświadczenie w danej branży.
Mentoring a edukacja managerska
Instytut Gallupa postanowił przeprowadzić badania wśród ponad miliona pracowników w Stanach Zjednoczonych. W ten sposób doszedł do wniosku, że 75% pracowników opuściło firmę z własnej woli nie z powodów związanych z ich stanowiskiem, a przez swojego managera. Świadczy to o tym, że wielu liderów nie posiada odpowiednich kompetencji, aby efektywnie prowadzić swój zespół i przekazywać wiedzę.
W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem okazuje się wprowadzenie mentoringu oraz połączenie go z edukacją managerską. Mentoring stanowi doskonałe uzupełnienie długofalowych programów rozwojowych dla liderów. Może również stanowić synergię ze szkoleniami, poprzez wprowadzanie go po zakończeniu cyklu szkoleń dla początkujących managerów. Przykładem szkoleń spełniających dane założenia jest Akademia Managera. Szkolenie ukierunkowane jest zarówno na nowo awansowanych kierowników, jak i młodych managerów, którzy często mierzą się z odmiennymi wyzwaniami.
Mentoring z edukacją managerską przynosi więc znacznie lepsze efekty niż korzystanie tylko z jednej formy nauczania. Takie połączenie ułatwia stawianie czoła wyzwaniom zawodowym, uczy nowych technik pracy i zarządzania oraz zwiększa efektywność pracy całego zespołu.
Zewnętrzne programy mentorski
Mimo, że wewnętrzny mentoring ma swoje zalety, o których wspomniano wcześniej, niesie ze sobą również pewne ograniczenia. Warto, aby w całym procesie unikać sytuacji, w których mentor jest pracownikiem tego samego działu lub bezpośrednim przełożonym. Rozwiązaniem takiej sytuacji mogą być zewnętrzne programy mentorskie, w których uczeń i mentor nie są powiązani relacją służbową. Udział w takim programie zapewnia również mentee dostęp do sprawdzonych i doświadczonych mentorów, którzy wiedzą, jak przekazać zdobyte umiejętności i doświadczenie.
Nasza przygoda z mentoringiem rozpoczęła w 2017 roku od udziału w Early Warning Europe. Międzynarodowy projekt prowadzony jest przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Fundację Firm Rodzinnych. Marcin Kowalski, po przeprowadzeniu specjalistycznych warsztatów, dołączył do grona zespołu 100 mentorów. Program mentorski odniósł bardzo duży sukces. Obecnie jest kontynuowany na poziomie międzynarodowym.
To nie jedyny program mentorski, w którym uczestniczy nasza firm, wspierając rozwój potencjału. Po raz drugi bierzemy udział w programie zorganizowanym przez Związek Pracodawców Polska Miedź. Jest to już VI edycja skierowana wyłącznie do przedsiębiorców.
Współpracujemy również z Uniwersytetem Ekonomicznym we Wrocławiu przy kolejnej, trzynastej edycji programu mentoringowego tej uczelni. Prezes Human Partner jako mentor wspiera młode osoby planujące karierę zawodową. Warto podkreślić, że co roku w programie mentoringowym UE uczestniczy kilkadziesiąt menadżerów z dużych międzynarodowych firm z sektora bankowego, IT, ubezpieczeń oraz właścicieli firm MŚP.
Autorka: Marta Sztykiel
